معرفی کتاب: دانشنامه روابط بین الملل وسیاست جهان/ مارتین گریفیتس

«دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان» با سرویراستاری «مارتین گریفیتس»، مرجع بی مانندی برای دانشجویان، محققان و استادان این حوزه وسیع و بسیار پیچیده مطالعاتی است...

معرفی کتاب: دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان/ مارتین گریفیتس

ویراستار: مارتین گریفیتس -  برگردان: علیرضا طیب –  نشر نی  1388.

روابط بین الملل، به عنوان قلمرویی از حیات اجتماعی بشر در سطح جهانی از جذابیت زیادی در میان قشرهای فرهیخته و علاقمند به موضوعات عمومی برخوردار است. به نظر می رسد که کم و بیش هرکسی با هر نوع پیشینه تحصیلاتی و با داشتن سطحی از آگاهی عمومی می تواند در مورد مسائل بین المللی صاحب نظر به معنای عام آن، تلقی گردد. اما در میان دانش پژوهانی که با روابط بین الملل به عنوان یک حوزه مطالعاتی سروکار دارند، این باور وجود دارد که این حوزه، همانند سایر قلمروهای دانش بشری، روز بروز جنبه ای تخصصی تر و حرفه ای تر به خود می گیرد. بررسی روابط بین الملل طی دهه های اخیر تحت تاثیر تحولاتی چند- ازجمله، پایان یافتن جنگ سرد، دگرگونی الگوهای خشونت در جهان، خیزش دوباره ملت گرایی، تروریسم و انواع مختلف بنیادگرایی، سر برآوردن جنبش های فراماتریالیستی و مهمتر از همه تحت تاثیر «پدیده جهانی شدن»- به سرعت در حال دگرگونی است و در این میان ما با ظهور مفاهیم، اصطلاحات و ادبیات جدیدی در این رشته مواجه ایم که از یکسو، ریشه در تغییرات پدید آمده در موضوع بررسی این دانش دارد و از سوی دیگر، زاده تحول در برداشت های متحول اندیشمندان حوزه های مرتبط با این رشته(نظیر فلسفه، جامعه شناسی، تاریخ، انسان شناسی و روانشناسی سیاسی و...) از ماهیت آن مفاهیم و اصطلاحات، می باشد. لذا آشنایی با آن مفاهیم، اصطلاحات و نظریه هایی که سیاستمداران، دانشجویان و علاقمندان به این موضوعات هر روزه با آن سروکار دارند، یکی از نیازهای ضروری مطالعه این حوزه از علوم بشری است که می تواند بر درک و فهم درست ما بر آنچه که در این باره می خوانیم و نیز بر تسلط ما در تبیین آنچه که در این باره می نگاریم و یا می گوییم، موثر باشد. در این میان پویایی چشمگیر حوزه بررسی های روابط بین الملل و سیاست جهانی به ویژه در چند دهه اخیر، ضرورت وجودی «دانشنامه ای روز آمد» در این حوزه را، که هم به گرایش های نوپا و تغییرات پدید آمده در موضوع بررسی این دانش بپردازد و هم نیم نگاهی به برداشت های متحول دانشمندان در خصوص چگونگی تعریف، درک و بررسی این موضوع مطالعاتی داشته باشد، بیش از پیش آشکارتر ساخته است.

«دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان» با سرویراستاری «مارتین گریفیتس»، مرجع بی مانندی برای دانشجویان، محققان و استادان این حوزه وسیع و بسیار پیچیده مطالعاتی است، که به تازگی از سوی نشر نی و با ترجمه زیبا و عالمانه علیرضا طیب به فارسی برگردانده شده است.به تعبیر ویراستار این کتاب؛ "«دانشنامه روابط بین‌الملل و سیاست جهان» مقدمه‌ای فشرده و در عین حال جامع برای بررسی روابط بین‌الملل در سده بیست و یکم به شمار می‌آید و وضعیت فعلی دانش بشر درباره سیاست جهان را در فراخ‌ترین تعبیر این اصطلاح بررسی می‌کند." این دانشنامه مشتمل بر 299 مدخل به قلم 125 تن از نویسندگان از سراسر جهان، مرجع بی‌مانندی برای دانشجویان، محققان و استادان این حوزه است که گنجینه مفاهیم مورد استفاده در روابط بین‌الملل  را به شیوه ای استادانه بیان می کند و به موازات آن نوآوری‌های نظری و دستورهای کاری جدیدتر (نظیر؛ مکتب سازه انگاری،اداره‌گری جهانی و علاقه‌مندی دوباره به سرشت حاکمیت تحت شرایط جهانی شدن) را نشان می‌دهد. مدخل های این دانشنامه کل حوزه روابط بین الملل، از هنر دیپلماسی و تحلیل سیاست خارجی گرفته تا سیاست های مقایسه ای، جامعه شناسی تاریخی، اقتصاد سیاسی بین الملل، تاریخ روابط بین الملل، بررسی های راهبردی و مطالعات دفاعی ـ استراتژیک، اخلاقیات و سرانجام، مهمترین مباحثات/دیدگاه های نظری که طی سده گذشته پا گرفته اند همراه با معرفی نظریه پردازان اصلی این حوزه را، در بر می گیرد.

بطور خلاصه از مهمترین ویژگی های این دانشنامه که آن را به اثری درخور توجه بدل ساخته است، می توان به این موارد اشاره کرد:

1.     آشنایی با مفاهیم، اصطلاحات، مکاتب و نظریه های موجود در این حوزه مطالعاتی که می تواند به خوبی به آشناتر ساختن علاقمندان خاص و عام مباحث بین المللی با زوایای پیدا و پنهان این حوزه، یاری رساند.

2.      همانطور که اشاره شد این اثر، با 299 مدخل و با قلم 125 تن از نویسندگان از گرداگرد جهان، مرجعی است بی مانند، که هم بیانگر گنجینه ماندگار مفاهیم مورد استفاده در روابط بین الملل معاصر است و هم نشان دهنده نوآوری های نظری در این حوزه از دانش سیاست جهانی.

3.     این دانشنامه علاوه برآنکه کتابی است مفهومی(که در برگیرنده کلیه مفاهیم کلیدی این رشته است)، اثری است تجربی و هنجاری که به بررسی، تعریف و تفصیل اصطلاحات مورد اختلافی نظیر «مداخله بشردوستانه»، «جنگ عادلانه»، «تروریسم» و...، از منظرهای گوناگون می پردازد و مدخلی است مناسب برای آشنایی با نگاه(در مواردی غلط) متفکران غربی به این مسائل.

4.     تاکید ویژه بر تحولات برجسته بعد از پایان جنگ سرد (بویژه سر برآوردن شکل های به اصطلاح تازه ای از دولت، نظیر دولت های درمانده، یاغی، چالشگر و نیز بررسی بحران های سیاسی و اقتصادی منطقه ای و...)، از دیگر ویژگی های این کتاب است که آن را از دیگر دانشنامه های مشابه متمایز می سازد.

5.     نویسندگان و ویراستاران این اثر در بخش مفاهیم و نظریه های این دانشنامه، به بررسی مفاهیمی که در دهه های اخیر شکل گرفته اند پرداخته و به مفاهیم قدیمی تر سیاست بین الملل نپرداخته و یا کمتر پرداخته اند. از این رو می توان این اثر را نوعی «مشروح مفاهیم و نظریات روابط بین الملل در سدة اخیر» دانست که به بررسی سیر تحول نظریه ها در این دوره می پردازد.

6.     ویژگی مهم دیگر این اثر، امکان استفاده راحت و ساده از آن است. تمامی مدخل ها در کتاب برحسب نظم دقیق الفبایی (به فارسی و انگلیسی) مرتب شده اند و گرچه هر مدخل، مستقل و کامل است ولی در متن هر مدخل ارجاعات فراوانی به سایر مدخل ها و نیز مدخل های مکمل برای مطالعه بیشتر، وجود دارد.

با توجه به این ویژگی ها، «دانشنامه روابط بین الملل و سیاست جهان» مرجعی است روزآمد و جامع برای بررسی و شناخت مفاهیم پایه و نظریات جدید درباره سیاست بین الملل، که ارجاع به آن به همه دانش پژوهان و علاقمندان به این حوزه مطالعاتی میان رشته ای توصیه می گردد.