امنیت زیربنای توسعه

امنیت زیربنای توسعه

    امنیت، انتظار نخست انسانها از دولتهاست که امروزه ابعاد گسترده و متنوعی یافته است. تاثیرپذیری امنیت از اقتصاد، فرهنگ، صنعت و جمعیت و تاثیرگذاری آن بر همه شاخه های توسعه و حیات انسانی، به آن نقش بنیادین داده است...

امنیت زیربنای توسعه

    امنیت، انتظار نخست انسانها از دولتهاست که امروزه ابعاد گسترده و متنوعی یافته است. تاثیرپذیری امنیت از اقتصاد، فرهنگ، صنعت و جمعیت و تاثیرگذاری آن بر همه شاخه های توسعه و حیات انسانی، به آن نقش بنیادین داده است.کسانی که به «رفاه» می اندیشیده اند، امنیت را عامل اصلی آسایش شمرده اند و آنان که بر توسعه سیاسی یا اقتصادی تکیه

    کرده اند، امنیت را «عامل» و نیز «حاصل» آن تلقی کرده اند و همه کسانی که برای حاکمیت ارزش های معنوی تلاش دارند، آن را مقدمه این واجب می دانند.به طور اصولی انسان برای رسیدن به اهداف والای انسانی بعد از برآوردن نیازهای فیزیولوژیکی نیاز به وجود امنیت و احساس امنیت دارد و در این میان مهم تر از امنیت، موضوع احساس امنیت است. برخی از کارشناسان احساس امنیت را در یک جامعه مهم تر از وجود امنیت در آن می دانند زیرا ممکن است در جامعه ای امنیت از لحاظ نظامی و پلیس وجود داشته باشد، اما فرد احساس امنیت نکند، به عبارت دیگر موضوع امنیت از فرد شروع و به خانواده، جامعه و در نهایت نظام بین المللی ختم می شود.اسلام هر نوع ایجاد وحشت و هراس را در درون انسان هایی که مرتکب خلافی نشده اند، ظلم و تجاوزی بس بزرگ تلقی می کند. امنیت جان و مال و عمل و حقوق و آزادی های مربوطه، شخصیت و شرف و حیثیت و مسکن، از تاکیدات اسلام است؛ ضمن اینکه امنیت در اسلام، اختصاص به صالحان و افرادی دارد که مرتکب خلافی نشده و در مسیر انجام وظیفه اند و در مقام احترام به قانون هستند و اما آنها که در مسیر خلافند و یا مرتکب بزه و جرم شده اند، به دلیل ماهیت عملکردشان، از حق امنیت محرومند: «آنان که ایمان به خدا آورده و ایمان خود را به ظلم و ستم نیالودند، در دو عالم ایمنی آنها راست.»(انعام 82)علاوه بر قرآن کریم، احادیث ائمه اطهار(ع) نیز در باب امنیت راهگشا می باشند. حضرت علی(ع) تامین امنیت در جامعه را از انگیزه های قیام صالحین و اهداف عالیه امام می داند:«خدایا تو می دانی آنچه از ما رفت نه به خاطر رغبت در قدرت بود و نه از دنیای ناچیز خواستن زیادت؛ بلکه می خواستیم نشانه های دین را به جایی که بود، بنشانیم و اصلاح را در شهرهایت ظاهر گردانیم، تا بندگان ستمدیده ات را ایمنی فراهم آید و حدود ضایع مانده ات اجرا گردد.» ( نـهج الـبـلاغـه، خـطـبه 131) تامین و احساس امنیت فردی در درجه اول به فرد بازمی گردد و فرد ممکن است به دو دلیل احساس ناامنی کند یکی به دلیل عدم تربیت صحیح در خانواده که احساس و پایه شکل گیری شخصیت وی بوده و دیگری ممکن است به خاطر موقعیت و وضعیت حاکمیت بر یک جامعه باشد و فرد به خاطر وجود برخی از عوامل مخل امنیت در جامعه احساس ناامنی کند.در گذشته از مفهوم امنیت درگیری بین کشورها و تهدید مرزها تداعی می شد و مردم برای تامین امنیت به دنبال سلاح بودند. اما امروزه برای اکثر مردم احساس ناامنی، بیشتر از زندگی روزمره ناشی می شود تا از وقایع نابهنگام جنگ که می توان به امنیت شغلی، امنیت درآمد، بهداشت، سلامت، امنیت محیط زیست و امنیت در برابر خشونت و جنایت اشاره کرد.ایران پس از پشت سر نهادن نیم قرن تجربه، برنامه ریزی و تدوین برنامه های متعدد اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی همواره به آرمان تامین نشده ای به نام امنیت اقتصادی اندیشیده است. اکنون پس از گذشت

    سی سال از پیروزی جمهوری اسلامی ایران، پایان جنگ تحمیلی، اتمام سه برنامه اول، دوم و سوم توسعه توجه مباحث دولتمردان، مدیران بنگاه های اقتصادی، سیاستمداران و کارشناسان اقتصادی، امنیت اقتصادی می باشد.هرچند عوامل اقتصادی و حمایتی نقش به سزایی در رشد اقتصاد هر کشور را ایفا می کند اما با عدم وجود امنیت در زمینه های گوناگون، رشد و توسعه اقتصادی عملی نیست. در حقیقت رشد اقتصادی در محیطی شکل می گیرد که فضای مورد نیاز آن موجود باشد. امنیت و میزان آن برای تمام نظام های سیاسی و شهروندان صرف نظر از سطح توسعه اقتصادی، اجتماعی و نوع ایدئولوژی از مهم ترین و با اولویت ترین مسائل به شمار می رود. مقوله امنیت به مثابه یک آرمان و واقعیت به عنوان یکی از حقوق اساسی مردم مطرح است و در نهایت برآیند مجموعه ای از تعامل ها، تعاون و سازگاری بین اجزای مختلف نظام اجتماعی است. برنامه های توسعه ای، پایدار و تاثیر گذار است که در جامعه مورد نظر، امنیت در جنبه های گوناگون خود (امنیت اجتماعی، امنیت بهداشت، امنیت آموزش، امنیت در تغذیه و امنیت اقتصادی) برقرار باشد. در چنین جامعه ای است که عوامل اقتصادی با آسودگی خاطر می توانند در حوزه خود فعالیت کرده و موجبات رشد و توسعه کشور را فراهم آورند. به نظر می رسد که امنیت و توسعه برهم تاثیر فزاینده ای دارند یعنی هر چه در جامعه ای ضریب امنیت بیشتر شود فرآیند توسعه نیز تشدید می شود و هرچه آهنگ توسعه بالارود موجبات امنیت بیشتر فراهم می شود. بدیهی است ضمن آنکه این دو فرایند در کل از یکدیگر اثر می پذیرند تحکیم هر بعد از امنیت، موجبات تسریع در همان بعد توسعه نیز خواهد شد و بالعکس. در ادبیات متاخر توسعه، ابعاد انسانی ،فرهنگی، اجتماعی ،ثبات سیاسی در کنار رشد اقتصادی ،اجزای مهمی از مفهوم اصلی توسعه می باشند. در مفهوم امنیت ملی نیز ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در برمی گیرد. به همین دلیل برنامه های توسعه اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و اجتماعی دولت ها در بردارنده اهداف توسعه و امنیت ملی به صورت تواماً خواهد بود .

نویسنده: مصطفی آذری /عضو هیات علمی موسسه تحقیقاتی تدبیر اقتصاد